Dzięki arkuszowi ewidencji personalnej oraz oświadczenia z dnia 08.11.1946 roku sporządzonych w Katowicach oraz kwestionariusza z dnia 20.03.1934 r. napisanego we Włodzimierzu, można dowiedzieć się jak bardzo bogaty życiorys miał mieszkaniec Dolinian i Gródka.
Stanisław Culic syn Józefa i Franciszki Marciniak urodził się w dniu 29.10.1896 roku w Gródku Jagiellońskim. Culicowie zamieszkali w Dolinianach, gdzie kupili na parcelacji ok. 4 ha ziemi (6 morg) i założyli małe gospodarstwo rolne.
Stanisław, najstarszy z rodzeństwa wychowywał się u babci w Gródku i w tym mieście ukończył 6 klasową miejską szkołę powszechną. Po niej w latach 1909-1914 uczęszczał do gimnazjum i do wybuchu I wojny światowej zdążył ukończyć 5 klas. W 1912 roku utworzył pierwszy zespół harcerski. Na naukę zarabiał kształcąc innych, a w lecie pracował na gospodarstwie rolnym rodziców.
Po wybuchu I wojny światowej, od 01.08.1914 służył w 3 pułku piechoty Legionów Polskich jako starszy legionista, potem został mianowany na kaprala. W dniu 01.09.1914 roku opuścił z legionistami Gródek, by 30.09.1914 roku udać się wraz z 3 kompanią na front w Karpatach. Następnie został przeniesiony do 2 kompanii (śląskiej), gdzie był dowódcą drużyny i odbył w niej całą kampanie bukowińską i besarabską oraz częściowo wołyńską. Uczestniczył w walkach o Rarańczę w czerwcu 1915 roku.
W kampanii wołyńskiej od kwietnia 1916 r., został przydzielony do 5 kompanii, brał udział w walkach podczas ofensywy Brusiłowa i został ranny w ramię w dniu 25.06.1916 roku pod Tumanem. Po wyleczeniu od 20.10 do 25.11.1916 r. przebywał w kadrze kompanii zapasowej w Dęblinie. Od 25.11.1916 do 21.06.1917 roku brał udział w akcji werbunkowej w Osiecku w powiecie garwolińskim i współpracował z Polską Organizacją Wojskową. W dniach 21-30.06.1917 roku ponownie był w 5 kompanii 3 pp Legionów Polskich. W dniach 01.07-15.08.1917 roku przebywał w obozie ćwiczebnym w Zambrowie. W dniach 15.08.1917-21.01.1918 roku znów służył w 5 kompanii 3 pp w Przemyślu i na Bukowinie. W dniach 21.01-18.02.1918 r. był uczniem w Szkole Podchorążych Legionów Polskich w Bolechowie.
W dniu 22.02.1918 roku został internowany przez władze austriackie i potem wcielony do 41 pułku piechoty austriackiej we Lwowie. Od 15.04.1918 do 01.07.1918 roku znalazł się w Grupie ,,P” w Attimio(?) we Włoszech. W dniu 01.07.1918 roku został wcielony do 80 pułku piechoty austriackiej jako podchorąży dowódca plutonu we Fraelacco i skierowany na front włoski (kampania serbska). W tym czasie odbył kurs oficerski i szturmowy we Włoszech. Po dniu 04.11.1918 roku wrócił z Serbii do Polski. Trzeba zaznaczyć że w czasie urlopów ukończył klasy 6-8 gimnazjum w Gródku.
W dniach 2-28.12.1918 roku był dowódcą utworzonej przez siebie 1 Kompanii Baonu Ziemi Gródeckiej, która toczyła walki wokół Gródka Jagiellońskiego. Między 26.12.1918 a kwietniem 1920 roku służył jako podchorąży dowódca plutonu w 4 pułku piechoty Legionów Polskich i uczestniczył w wałkach o Lwów. Został dwukrotnie ranny, raz w twarz pod Zboiskami w dniu 17.02.1919 roku i drugi raz pod Kościaszynem(?) w dniu 13.04.1919 roku w brzuch. Podczas urlopu zdrowotnego zdał maturę w Gródku, a potem został zwolniony ze służby na urlop zdrowotny jesienią 1919 roku i rozpoczął studia na I roku Politechniki Lwowskiej.
Wiosną został odwołany z urlopu i między kwietniem 1920 roku a majem 1923 roku służył w IV Kieleckim Baonie jako podchorąży, a od X 1920 r. jako podporucznik, a od VI 1922 roku jako porucznik. W 1920 roku ukończył kurs obsługi ckm w Wołkowysku. Był dowódcą plutonu, dowódcą oddziału sztabowego i adiutantem baonu. Potem został przydzielony do ochrony granicy litewskiej w Sejnach. Tam też ożenił się z urodzoną w dniu 30.04.1900 roku Bronisławą Samsonowicz. Dzieci ze związku nie mieli.
Od V 1923 roku do VIII 1928 roku służył w 11 pułku piechoty, gdzie dowodził plutonem i kompanią strzelecką. W 1924 roku odbył kurs na młodszego oficera piechoty w Chełmnie. Od V 1928 roku był w stopniu kapitana. W 1925 lub 1926 roku został ukarany za użycie broni.
Od sierpnia 1928 do stycznia 1930 roku był w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowie-Komorowie. Początkowo był instruktorem komendantem I rocznika, ale jesienią 1928 roku został przeniesiony do administracji szkoły i prowadził całą gospodarkę, w tym remonty i rozbudowę budynku.
Od II 1930 roku do IV 1936 roku był dowódcą kompanii strzeleckiej, odbył kurs dowódców plutonu artylerii piechoty w 23 pułku piechoty w Rembertowie. Prowadził zajęcia ze Związkiem Oficerów Rezerwy. W 1931 roku ukończył kurs dowódców plutonu artylerii piechoty w Toruniu. W dniu 08.06.1933 roku został skazany za przekroczenie władzy wobec podwładnego podczas działoczynów we Włodzimierzu w 1932 roku na tydzień aresztu domowego. Z opisu tego wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w Lublinie wynika, że był wymagającym szkoleniowcem i surowym wobec podległych mu żołnierzy. Sprawa sądowa nie przeszkodziła mu w awansie w dniu 19.03.1936 roku na majora.
Między kwietniem 1936 roku a dniem 23.09.1939 roku służył jako dowódca I baonu 68 pułku piechoty. Dowodził także przez 3 kolejne zimy baonem szkoleniowym a od wiosny do lata przygotował programy lekcyjne i kierował szkoleniami, ponadto prowadził szkolenia ze Związkiem Podoficerów i Oficerów Rezerwy. Prowadził samokształcenie się w kierunku walk ulicznych i leśnych, z kawalerią i bronią pancerną.
We wrześniu 1939 roku dowodził swoim baonem a po zaginięciu dowódcy w dniach 17-23 września całym 68 pułkiem piechoty. Walczył nad Bzurą, w Sochaczewie, w Puszczy Kampinoskiej, Palmirach (tam podczas bombardowania nabawił się kontuzji w nogę) i lasach młocińskich, gdzie po nocnej próbie przebicia się do Warszawy niedobitkami pułku, dostał się do niewoli niemieckiej.
Następnie do dnia 28.04.1945 r. przebywał w oflagu XI A IV R i VII A, gdzie prowadził samokształcenie wojskowe i organizacyjne oraz uczęszczał na zajęcia wojskowe z oficerami 68 pułku piechoty. Podczas pobytu w obozie wyuczył się języków: dobrze niemieckiego oraz częściowo francuskiego i angielskiego.
Między majem 1945 a październikiem 1946 roku był w polskim obozie wojskowym Murnau i Ingolstadt na Bawarii bez przydziału. Następnie w dniu 22.10.1946 roku przyjechał do Polski i początkowo zamieszkał w Katowicach, a potem osiedlił się w Nowej Wielkiej Wsi w powiecie brzeskim na Opolszczyźnie.
Oznaczony został austriackim Brązowym Medalem Walecznych oraz polskimi – Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Walecznych I i II klasy w 1922 roku, Krzyżem Niepodległości z 1930/1931 roku, Medalem za wojnę 1918-1921, Medalem 10 Lecia Odzyskania Niepodległości oraz Medalem za 10 i 20 Lat Służby.
Źródła:
– Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari Wojskowego Biura Historycznego, I.482.66-5760, VM,
– Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w Rejonowych Komendach Uzupełnień 1945-1947 Wojskowego Biura Historycznego, II.56.10023,
– Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych Wojskowego Biura Historycznego, I.482.43-3381, VM.